ePub format açık kaynak kodlu XML bir yapıya sahiptir. Yani mülkiyet sorunu yoktur. XML yapısını çok iyi biliyor iseniz herhangi bir editor programda ePub format üretebilirsiniz. Kod yazmak amaçlı kullanılan TextMate, Notepad gibi editör programlarda otomatik olarak UUID üretilmemektedir. Oysa ki ePub formatı üretenler için ePub-kimliğini güçlendiren bir yapının (UUID) olması zorunluluk olmuştur. Her bir ePub aynı zamanda birer veri tabanı elemanı olduğundan "benzersiz bir tanımlayıcıya (UUID)" sahip olması gereklidir.
UUID nedir?
UUID (Universally Unique Identifier) evrensel benzersiz tanımlayıcı olarak bilinmektedir. 128-bit kodlamadır. 128-bit yeterince geniş bir üretme algoritmasına sahiptir. Eğer 1 yıl içerisinde saniyede 1,000,000,000 UUID üretilirse benzerlik olasılığı %50"dir. UUID ayrıca GUID olarak da bilinir. Fakat bu terim ile pek kullanılmaz.
Diğer bir deyişle dünyadaki her insan 600,000,000 adet UUID oluşturursa yine benzerlik olasılığı %50'dir. Bu UUID'nin ne kadar çok üretilebileceği anlamına gelmektedir.
UUID nerede kullanılır?
UUID bilgisayar yazılım seltöründe çok farklı amaçlar için kullanılmaktadır. UUID başlangıçta, Network Computing System (NCS) içerisinde kullanıldı. Daha sonra Open Software Foundation tarafından kullanıldı. Microsoft teknolojileri kullanan geliştiriciler tarafından sıklıkla kullanılır.
Her bir 100 nano saniye içerisinde bir çok UUID üretilebilmektedir. Bu nedenle maillerde, takvim programlarında, export işlemleri sonunda belge içerisine (örneğin Calibre, Pages veya InDesign ile bir belgeyi ePub formata çevirdiğinizde) zaman ayarlı UUID yazdırılmaktadır.
• Çok kısa ömrü olan dijital etiketlemelerde
• Veri tabanlarının tanımında
• Belgenin export veya "Save" edilmesi aşamasında
• Açık kaynak kodlu ePub format belge içerisinde
kullanılır.
0-NCS ve 110-Microsoft kodlaması dışında en yaygın kullanılan UUID varyantının (10) 5 temel tipi bulunmaktadır. Zaman tanımlı rasgele tanımlayıcı, DCE Güvenlik Sürümü tanımlayıcı, Ad tabanlı tanımlayıcı (MD5), Diğer ad tanımlayıcı (SHA-1) ve Rasgele oluşturulan tanımlayıcı. Rasgele oluşturulan UUID'nin hiçbir benzerlik garantisi ve anlamı yoktur.
Oluşturduğumuz EPID bu beş varyantın karışımından oluşturulmuş, veri giriş tabanlı bir tanımlayıcıdır.
ePub format içerisinde "benzersiz tanımlayıcı" kullanımı: EPID
ePub format içerisinde öncelikli olarak ISBN, URI ve UUID kullanılmaktadır. EPID tanımına geçmeden önce öncelikli olan kimliklere kısa bir göz atmakta fayda var.
ISBN
urn:isbn:9780596158347
Ticari amaçlı bir ePub format yayınlamak için benzersizdir. ePub formatın tüm kimliği ISBN ile uluslararası bir dil kazanmıştır. e-Kitap veri tabanlarında ISBN ile arama yapabilirsiniz. Şu anda satış raporlama sistemleri ile çalışan tanımlayıcıdır. Şimdilik her ticari e-kitap için tavsiye edilmektedir.
URI
<dc:identifier opf:scheme="URI" id="etextno">http://www.gutenberg.org/ebooks/11</dc:identifier>
Project Gutenberg tarafından URI çok kullanılmaktadır. Kütüphaneler, halka açık projelerde eğer e-kitaplar sabit bir adresde ise URI kullanabilirsiniz. Böylece ePub okuma sistemi (okuma aplikasyonları) URI tanımlayarak, e-kitabı aplikasyon içerisinden okuyuculara gösterebilecektir.
UUID
urn:uuid:58dce2ac-7aec-45c3-a6de-903a30061545
ePub format üreten programlar UUID üretmektedir. 128-bit özelliği ile benzersizlik üstünlüğü bulunmaktadır. ISBN tükenişi gibi bir sorunu yoktur. (ISBN-13 tanıtımı 2007 yılında yapıldı.) Bu nedenle "yeni tanımlayıcılar" tartışmasında UUID ve URI öne çıkmaktadır. InDesign, Pages, Calibre, Sigil gibi programlarda ePub üretimi yapıldığı zaman UUID otomatik olarak oluşturulmaktadır.
EPID
urn:uuid:G2IN9ÜTR-2012-0421-DOTX-DO6S71782208
EPID, <teytag> tarafından tasarlanmış, ePub format içerik hakkında verilecek bilgiler ile oluşturulan UUID gibi 128-bit benzersiz bir koddur. http://www.dbookmarks.com/epid adresindeki formu doldurduğunuzda size ait olan EPID e-posta adresinize gönderilir. e-Posta içerisindeki Dublin Core standartlarına uygun olarak hazırlanmış metadata bilgilerini OPF ve NCX belgelerinde rahatlıkla kullanabilirsiniz. NCX belgesinde kullanılacak kodlar NCX DTD standartlarına uygun olacak şekilde hazırlanmıştır. Bu nedenle EPID kullanımı, aynı zamanda editör program kullanan yazılımcılar veya tasarımcılar için bir kolaylık sağlamaktadır. EPID kodu öncelikle ticari amaçlı olmayan yayınlarda yazarlar, yayıncılar veya kütüphaneler tarafından kullanılabilir. NO ON DB ve DBOOKMARKS tarafından tasarımı yapılan ve geliştirilen tüm ePub ürünlerinde EPID kullanılmaktadır.
EPID aynı zamanda XHTML belge içinde kullanılan meta kodlarını üretmektedir. Bu kodlar ePub formatı oluşturan her XHTML içerisinde kullanıldığında arşivleme, güncelleme gibi konularda tasarımcıya rehberlik edecektir.
EPID kodunun son sekiz hanesi (güvenlik kodu) sayılardan oluşmaktadır. Bu yönüyle barkoda benzer bir yanı vardır. UUID ile arasındaki en büyük fark her dilde üretilmesidir. Latin, genişletilmiş latin ve uzak doğu dillerinde de EPID üretebilirsiniz. Bu nedenle benzerlik olasılığı yukarıda verdiğimiz örneklerden daha da azdır. EPID kodunun haritası:
ePub format belgelerinizde bilinçli UUID kullanımı, yayıncılık standartlarının oluşturulması için önem taşımaktadır. ePub format içerisindeki OPF dosyasında UUID meta altında modifiye zaman meta elementi kullanılmalıdır. Bu iki meta elementinin altalta kullanımı IDPF tarafından öngörülmektedir.
<dc:identifier id="EPID">urn:uuid:G2IS1OAS-2012-0422-DOTX-HC7E71837983</dc:identifier>
<meta property="dcterms:modified">2012-04-22T00:00:00Z</meta>
EPID kullanımı ile ePub paketleme sırasında kullanılacak meta taglarıda hazırlamış olursunuz. Bu meta taglar ePub paketleme standartlarına uygun olarak hazırlanmıştır. Tanıtım filmimizi seyretmenizi öneriyoruz.
Referanslar:
http://blog.threepress.org/2009/11/18/whats-in-an-identifier/
http://ebw.co/kbase/digital-decisions-what-book-publishers-should-know-about-ebooks/administrative-decisions/identifiers-isbns-uuids-urls
http://www.itu.int/ITU-T/asn1/uuid.html
http://www.famkruithof.net/guid-uuid-make.html
http://www.famkruithof.net/guid-uuid-namebased.html
http://www.famkruithof.net/guid-uuid-timebased.html
http://www.famkruithof.net/guid-uuid-random.html
http://www.guidgenerator.com/online-guid-generator.aspx
