Anketimize katılın! e-Kitap kazanın!

EPID : ePub format içerisinde "benzersiz tanımlayıcı"

ePub format açık kaynak kodlu XML bir yapıya sahiptir. Yani mülkiyet sorunu yoktur. XML yapısını çok iyi biliyor iseniz herhangi bir editor programda ePub format üretebilirsiniz. Kod yazmak amaçlı kullanılan TextMate, Notepad gibi editör programlarda otomatik olarak UUID üretilmemektedir. Oysa ki ePub formatı üretenler için ePub-kimliğini güçlendiren bir yapının (UUID) olması zorunluluk olmuştur. Her bir ePub aynı zamanda birer veri tabanı elemanı olduğundan "benzersiz bir tanımlayıcıya (UUID)" sahip olması gereklidir.

UUID nedir?

UUID (Universally Unique Identifier) evrensel benzersiz tanımlayıcı olarak bilinmektedir. 128-bit kodlamadır. 128-bit yeterince geniş bir üretme algoritmasına sahiptir. Eğer 1 yıl içerisinde saniyede 1,000,000,000 UUID üretilirse benzerlik olasılığı %50"dir. UUID ayrıca GUID olarak da bilinir. Fakat bu terim ile pek kullanılmaz.

Diğer bir deyişle dünyadaki her insan 600,000,000 adet UUID oluşturursa yine benzerlik olasılığı %50'dir. Bu UUID'nin ne kadar çok üretilebileceği anlamına gelmektedir.

UUID nerede kullanılır?

UUID bilgisayar yazılım seltöründe çok farklı amaçlar için kullanılmaktadır. UUID başlangıçta, Network Computing System (NCS) içerisinde kullanıldı. Daha sonra Open Software Foundation tarafından kullanıldı. Microsoft teknolojileri kullanan geliştiriciler tarafından sıklıkla kullanılır.

Her bir 100 nano saniye içerisinde bir çok UUID üretilebilmektedir. Bu nedenle maillerde, takvim programlarında, export işlemleri sonunda belge içerisine (örneğin Calibre, Pages veya InDesign ile bir belgeyi ePub formata çevirdiğinizde) zaman ayarlı UUID yazdırılmaktadır.

• Çok kısa ömrü olan dijital etiketlemelerde
• Veri tabanlarının tanımında
• Belgenin export veya "Save" edilmesi aşamasında
• Açık kaynak kodlu ePub format belge içerisinde
kullanılır.

0-NCS ve 110-Microsoft kodlaması dışında en yaygın kullanılan UUID varyantının (10) 5 temel tipi bulunmaktadır. Zaman tanımlı rasgele tanımlayıcı, DCE Güvenlik Sürümü tanımlayıcı, Ad tabanlı tanımlayıcı (MD5), Diğer ad tanımlayıcı (SHA-1) ve Rasgele oluşturulan tanımlayıcı. Rasgele oluşturulan UUID'nin hiçbir benzerlik garantisi ve anlamı yoktur.

Oluşturduğumuz EPID bu beş varyantın karışımından oluşturulmuş, veri giriş tabanlı bir tanımlayıcıdır.

ePub format içerisinde "benzersiz tanımlayıcı" kullanımı: EPID

ePub format içerisinde öncelikli olarak ISBN, URI ve UUID kullanılmaktadır. EPID tanımına geçmeden önce öncelikli olan kimliklere kısa bir göz atmakta fayda var.

ISBN

‪urn:isbn:9780596158347‬

Ticari amaçlı bir ePub format yayınlamak için benzersizdir. ePub formatın tüm kimliği ISBN ile uluslararası bir dil kazanmıştır. e-Kitap veri tabanlarında ISBN ile arama yapabilirsiniz. Şu anda satış raporlama sistemleri ile çalışan tanımlayıcıdır. Şimdilik her ticari e-kitap için tavsiye edilmektedir.

URI

‪<dc:identifier opf:scheme="URI" id="etextno">http://www.gutenberg.org/ebooks/11</dc:identifier>‬

Project Gutenberg tarafından URI çok kullanılmaktadır. Kütüphaneler, halka açık projelerde eğer e-kitaplar sabit bir adresde ise URI kullanabilirsiniz. Böylece ePub okuma sistemi (okuma aplikasyonları) URI tanımlayarak, e-kitabı aplikasyon içerisinden okuyuculara gösterebilecektir.

UUID

‪urn:uuid:58dce2ac-7aec-45c3-a6de-903a30061545‬

ePub format üreten programlar UUID üretmektedir. 128-bit özelliği ile benzersizlik üstünlüğü bulunmaktadır. ISBN tükenişi gibi bir sorunu yoktur. (ISBN-13 tanıtımı 2007 yılında yapıldı.) Bu nedenle "yeni tanımlayıcılar" tartışmasında UUID ve URI öne çıkmaktadır. InDesign, Pages, Calibre, Sigil gibi programlarda ePub üretimi yapıldığı zaman UUID otomatik olarak oluşturulmaktadır.

EPID

‪urn:uuid:G2IN9ÜTR-2012-0421-DOTX-DO6S71782208‬

EPID, <teytag> tarafından tasarlanmış, ePub format içerik hakkında verilecek bilgiler ile oluşturulan UUID gibi 128-bit benzersiz bir koddur. http://www.dbookmarks.com/epid adresindeki formu doldurduğunuzda size ait olan EPID e-posta adresinize gönderilir. e-Posta içerisindeki Dublin Core standartlarına uygun olarak hazırlanmış metadata bilgilerini OPF ve NCX belgelerinde rahatlıkla kullanabilirsiniz. NCX belgesinde kullanılacak kodlar NCX DTD standartlarına uygun olacak şekilde hazırlanmıştır. Bu nedenle EPID kullanımı, aynı zamanda editör program kullanan yazılımcılar veya tasarımcılar için bir kolaylık sağlamaktadır. EPID kodu öncelikle ticari amaçlı olmayan yayınlarda yazarlar, yayıncılar veya kütüphaneler tarafından kullanılabilir. NO ON DB ve DBOOKMARKS tarafından tasarımı yapılan ve geliştirilen tüm ePub ürünlerinde EPID kullanılmaktadır.

EPID aynı zamanda XHTML belge içinde kullanılan meta kodlarını üretmektedir. Bu kodlar ePub formatı oluşturan her XHTML içerisinde kullanıldığında arşivleme, güncelleme gibi konularda tasarımcıya rehberlik edecektir.

EPID kodunun son sekiz hanesi (güvenlik kodu) sayılardan oluşmaktadır. Bu yönüyle barkoda benzer bir yanı vardır. UUID ile arasındaki en büyük fark her dilde üretilmesidir. Latin, genişletilmiş latin ve uzak doğu dillerinde de EPID üretebilirsiniz. Bu nedenle benzerlik olasılığı yukarıda verdiğimiz örneklerden daha da azdır. EPID kodunun haritası:

ePub format belgelerinizde bilinçli UUID kullanımı, yayıncılık standartlarının oluşturulması için önem taşımaktadır. ePub format içerisindeki OPF dosyasında UUID meta altında modifiye zaman meta elementi kullanılmalıdır. Bu iki meta elementinin altalta kullanımı IDPF tarafından öngörülmektedir.

<dc:identifier id="EPID">urn:uuid:G2IS1OAS-2012-0422-DOTX-HC7E71837983</dc:identifier>
<meta property="dcterms:modified">2012-04-22T00:00:00Z</meta>

EPID kullanımı ile ePub paketleme sırasında kullanılacak meta taglarıda hazırlamış olursunuz. Bu meta taglar ePub paketleme standartlarına uygun olarak hazırlanmıştır. Tanıtım filmimizi seyretmenizi öneriyoruz.

EPID web sayfası

Referanslar:
http://blog.threepress.org/2009/11/18/whats-in-an-identifier/
http://ebw.co/kbase/digital-decisions-what-book-publishers-should-know-about-ebooks/administrative-decisions/identifiers-isbns-uuids-urls
http://www.itu.int/ITU-T/asn1/uuid.html
http://www.famkruithof.net/guid-uuid-make.html
http://www.famkruithof.net/guid-uuid-namebased.html
http://www.famkruithof.net/guid-uuid-timebased.html
http://www.famkruithof.net/guid-uuid-random.html
http://www.guidgenerator.com/online-guid-generator.aspx

TEYTAG Kuruluş Amacı ve Faaliyeti

TEYTAG, uluslararası elektronik yayıncılık ve ticaretinin geliştirilmesi için belirlenen e-kitap standartlarının, Türkiye’de disipliner bir yaklaşım ile doğru kullanılması, geliştirilmesi ve Uluslarası Dijital Yayıncılık Forumu’nun (IDPF) hedeflediği “kaliteli görsel tasarıma ve içeriğe sahip e-kitapların” ülkemizde üretilmesi için oluşturulmuş bağımsız bir çalışma grubudur. Grubun kurucusu N. Erhan Üzümcü'dür.

TEYTAG çatısı altında birleşen bu kişiler, 2 yılı aşkın bir süredir ePub-3 format üzerinde araştırma ve geliştirme çalışmaları yapmakta; yurtdışındaki gelişmeleri çok yakından takip ederek, uluslararası sektörün öngördügü iş geliştirme tekniklerini ve pazar stratejilerini XML, HTML5, CSS-3, AJAX ve Javascript enstrumanlarını çok iyi kullanarak gelişmiş e-kitap tasarımları üretmektedirler.

20 Ocak 2012 tarihinden itibaren bilgi birikimini Türkiye elektronik yayıncılık sektöründe filizlendirmek isteyen TEYTAG’ın temel çalışma odağı,
genişletilmiş ePub-3 formattır.

Çalışma grubunun temel aracı: ePub-3

Gerek IDPF tarafından gerekse uluslararası sektörden gelen açıklamalar doğrultusunda 2012 yılı, ePub-3 formatın okuyucular tarafından daha çok arz edileceği bir yıl olacaktır. Şu anda ulusal pazarımızda böyle bir beklenti ve talebi karşılayıcı uzman-yaratıcı bir oluşum yoktur. Bu bilgi ışığında grubumuzun temel amacı ePub-3 formatın gelişimini yakından izlemek, sektörümüzdeki yayıncılara standartlar ve uygulamalar konusunda bilgi desteği vermek ve seçkin tasarımlar sunmaktır.

Gelişmiş içeriğe sahip e-kitap formatı olarak da bilinen ePub-3, 2010 Aralık ayında uluslararası elektronik yayıncılık sektörüne tanıtılmış olup; dünyadaki ve Türkiye’deki ilk örnek tasarımları 2011 Mart ayı içerisinde grubumuz kurucuları tarafından yapılmış ve YouTube üzerinden paylaşılmıştır.

Konsept kitaplarımızın tanıtım filmleri:

SingleBookDB konsept adı ile Ezginin Babası

Anı Heceledim adı ile fotoğraf kitabı

---

Amaçlar

TEYTAG, Türkiye elektronik yayıncılık sektörü, eğitim sektörü ile birlikte kurumsal firmalara aşağıda yapmayı planladığı faaliyet alanları doğrultusunda hizmet ve destek vermeyi amaçlamaktadır.

Faaliyet Alanları

Ar-Ge Faaliyetleri

ePub format içerisinde kendi eklentisini (plugin) geliştiren TEYTAG, buna paralel olarak geliştirdiği tasarım teknikleri ile sektörel iş geliştirme çalışmalarına katkıda bulunmak.

Geliştirdiği test kitapları ile e-kitap okuma programı veya cihazlarının ePub formattaki performanslarını değerlendirmek; yayıncı veya konu ile ilgili kurumlara okuma sistemleri hakkında danışmanlık yapmak.

Türkiye yayıncılık sektöründeki e-kitap tasarımlarının ve okuma platformu veya aplikasyonlarının uluslararası ePub-2 ve ePub-3 standartlarına uygun olarak çalışmasına özen gösterilmesini sağlamak, bu konuda danışmanlık yapmak, çalışmalara (kurum, kuruluşlar, yayımcı meslek birlikleri ve federasyonlar ile ortak çalışmalara) katılmak.

Ulusal yayıncılık sektöründe gerekli gördüğümüz konular ile ilgili olarak araştırma/anket yapmak ve bunların sonuçlarını e-kitap olarak yayımlamak.

Konsept Tasarım Faaliyetleri

ePub format standartlarının gelişim sürecini takip etmek ve Türkiye’de yeni yayıncılık akımlarına uygun konsept tasarım ve yazılım geliştirme konularında çalışmalarda bulunmak. Böylelikle;

a) Hedef odaklı konsept e-kitap, e-dergi tasarımlarının yaratılması ve marka olması için yayıncılara, sektör dışı kurumsal firmalara proje olarak verilmesi-geliştirilmesi.

b) Sadece e-kitap için değil; kurumsal in-house medya/yayınlardaki dergi, kurumsal faaliyet raporu, çalışma ve eğitim/tanıtım materyallerinde doğru çözüm ortağı olmak.

Elektronik yayıncılıkta hem ePub-3 format içerisinde hem de diğer mobil aplikasyonlarda interaktif dijital ilanların tasarım ve yazılımlarının üretilmesi.

Kurumsal Dijital Kütüphane Kurma ve Geliştirme Faaliyetleri

Kurumsal dijital kütüphane kurulumu ile ilgili projesi olan TEYTAG, bu konuda kurumsal firmalara danışmanlık, kütüphaneye dijital içerik sağlamak ve yönetimini yapmak gibi birbiriyle ilişkili dallarda tam hizmet vermek.

Kurumsal firmaların pazardaki markalarının tanıtımında ePub-3 teknolojisini kullanmalarını sağlamak ve her bir mobil cihaz içerisindeki bireysel (tüketici) dijital kütüphanelere marka odaklı aplikasyon ve konsept tasarım ePub-3 format kitaplar yapmak.

Özel eğitim kurumları ve üniversiteler ile bu konuda ortak çalışmalar yürütmek ve danışmanlık yapmak. (Özel üniversite ve özel okul kütüphanelerindeki kitapların ePub formata çevrilmesi için proje hazırlamak)

Eğitim Faaliyetleri

Türkiye'de yayıncılık sektöründeki kurum ve kuruluşlara elektronik yayıncılık eğitimleri, danışmanlık hizmetleri vererek gelişen teknolojiye zamanında adapte olmalarını sağlamak.

Yazılım ve tasarım departmanı oluşturmak isteyen yayıncılara veya çalışanlarına eğitim vermek.

Ar-ge çalışmalarımızdaki önemli paylaşımları teytagblog internet adresimizden yayınlayarak bireysel tasarımcılara ışık tutmak; sorularına cevap bulabilecekleri e-kitapları üretmek.

Ortaokul çağındaki çocuklar ile e-kitap yapımı konusunda projeler geliştirerek tasarımın, emeğin ve sonucunda güzel birşeyler üretmenin ne kadar anlamlı ve meşakkatli olduğunu hissettirmek. Korsana karşı duyarlı toplumun tohumlarını atmak.

Sektörel ulusal fuar, kongre, seminer ve toplantılarda bilgi paylaşımı yapmak, özel sunumlar yapmak, özel tasarımları sunmak.

---

TEYTAG ile iletişim kurabileceğiniz, takip edebileceğiniz ve soru sorabileceğiniz adresler:
Blogger: teytagblog.blogspot.com
Blogger: http://dbookmarksblog.blogspot.com.tr
e-Posta: teytag@gmail.com

---